Συνέντευξη στο Come Don Chisciotte

Ελλάδα 2024: Η Ύβρις του καιρού μας βρίσκεται εδώ.
Συνέντευξη του Παναγιώτη Γρηγορίου στις 31 Ιανουαρίου 2024 στον Franco Ferrè, για τον ιστότοπο ComeDonChisciotte.org.
Μπορείτε να διαβάσετε αυτό το άρθρο στα ιταλικά στην ιστοσελίδα μας, ή στον ιστότοπο ComeDonChisciotte.

Ο Παναγιώτης Γρηγορίου, εθνολόγος και ιστορικός, χρονικογράφος της ελληνικής κρίσης για περισσότερα από δέκα χρόνια, δημιούργησε πρόσφατα το νέο του ιστολόγιο greekcity.fr, ενώ από το 2015 προτείνει τις πολιτισμικού χαρακτήρα περιηγήσεις του σε μια διαφορετική Ελλάδα, μέσω του “Grèce Autrement”. Δέχθηκε να απαντήσει σε ορισμένες ερωτήσεις της συντακτικής ομάδας επί γεωπολιτικών θεμάτων του Comedonchisciotte, ως προς την τρέχουσα ιστορική συγκυρία της Ελλάδας, αλλά και γενικότερα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Παναγιώτη, η Ελλάδα φαίνεται πως έχει κάπως βγει από τα διεθνή δημοσιογραφικά ραντάρ τον τελευταίο καιρό. Είναι όλα ήρεμα, έχει “ομαλοποιηθεί” η κατάσταση καθώς τα ΜΜΕ ενδιαφέρονται πλέον για τη χώρα αυτή με τρόπο δευτερεύοντα ή και καθόλου;

Χρησιμοποιήσατε τη σωστή φράση… η κατάσταση “ομαλοποιήθηκε”. Ας τα πάρουμε λοιπόν τα γεγονότα από την αρχή. Μια μέρα του Μαΐου του 2010, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπήκαν στην καθημερινότητά μας στην Ελλάδα. Η τότε κυβέρνηση καταστροφολογώντας είχε μόλις ανακοινώσει ότι το ελληνικό κράτος κινδύνευε να αθετήσει την αποπληρωμή των εθνικών δανείων δίχως αναχρηματοδότηση, με την απορρέουσα παραδοχή πως τα δημόσια οικονομικά περιήλθαν σε τραγική κατάσταση. Το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ΕΚΤ, σχηματίζοντας τότε μια… Ιερά νεοφιλελεύθερη συμμαχία, απέστειλαν αμέσως τους ειδικούς τους στην Ελλάδα και έθεσαν τη χώρα υπό την εποπτεία τους. Σχηματίστηκε λοιπόν η Τρόικα κι έτσι οι “Τροϊκανοί”… εισέβαλαν πλέον στην Ελλάδα.

Η σκληρή μεταχείριση που επέβαλε η Τρόικα στην Ελλάδα – αποτελούμενη από περικοπές στον προϋπολογισμό και μαζικές ιδιωτικοποιήσεις – επρόκειτο να γονατίσουν έναν ολόκληρο λαό, ο οποίος δεν είχε πλέον καμία δικαιοδοσία ως προς το μέλλον του. Ανθρώπινες υπάρξεις, συμπεριφορές, ατομικές και συλλογικές, με λίγα λόγια ολόκληρη η κοινωνία θα τροποποιούνταν βαθύτατα. Αυτοί όλοι οι μετασχηματισμοί που προκάλεσε η “θεραπεία του δόγματος του σοκ” δρομολόγησαν, αλλά επί της ουσίας δημιούργησαν τη νέα κατάσταση, στο πλαίσιο άλλωστε της επιτάχυνσης προς τη “Νέα Εποχή”. Πρόκειται για μια πορεία εν μέσω δέους που φωλιάζει στο συλλογικό νου, πλην όμως, η νέα πραγματικότητα είναι ήδη εδώ από το 2010 κι έκτοτε παραμένει ακλόνητη.

Η φερόμενη “αλλαγή” που εισήχθη το 2015 με την έλευση στην εξουσία της λεγόμενης “ριζοσπαστικής αριστεράς” του ΣΥΡΙΖΑ υπό τον Τσίπρα, ήταν απλώς μια παρωδία, καθώς όλα είχαν προφανώς συμφωνηθεί εκ των προτέρων. Η δε σχεδιαζόμενη προδοσία του ΟΧΙ του 61% των Ελλήνων στο δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015 ως προς τη συνέχιση ή μη της πολιτικής της Τρόικας, επέφερε πληθώρα νέων συμφωνιών μεταξύ των Δυνάμεων… της αυστηρής επιτήρησης και της Ελλάδας.

Η “ομαλοποίηση” προκύπτει από αυτές ακριβώς τις συμφωνίες. Άλλωστε, δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για μια χώρα σε κρίση, διότι πολύ απλά η Ελλάδα δεν είναι πια η ίδια, αρχής γενομένης από τα δημογραφικά της δεδομένα, όταν περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού της έχει σε μεγάλο βαθμό εξαθλιωθεί, σχεδόν ένα εκατομμύριο Έλληνες καθώς ακόμη αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανών εγκατεστημένων στην χώρα από το 1990 κι έπειτα έχουν μεταναστεύσει σε Δυτική Ευρώπη, ή ευρύτερα ανά την υφήλιο, ενώ το ποσοστό γεννήσεων έχει καταρρεύσει μιας κι ο δείκτης γονιμότητας στη χώρα έχει υποχωρήσει στο 1,3 παιδιά ανά γυναίκα το 2022, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών.

Μια άλλη σημαντική μετάλλαξη της χώρας οφείλεται στην ύπαρξη του ΤΑΙΠΕΔ και των συναφών υπερ-οργανισμών. Δηλαδή το γεγονός πως δυνητικά όλη η ακίνητη περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου ανήκει στο υπό ξένο έλεγχο ΤΑΙΠΕΔ, ένα είδος θα λέγαμε Treuhand “ελληνικής κοπής”. Εδώ ας θυμηθούμε, πως στην εποχή του, ήταν ο Δυτικογερμανικός οργανισμός ο οποίος ιδιωτικοποίησε τα περιουσιακά στοιχεία της πρώην Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ) μετά την “επανένωση” της χώρας [Σ.τ.Μ.: Εκείνη την εποχή, η Treuhand πρωταγωνίστησε σε μια από τις μεγαλύτερες εκποιήσεις αξιών της μεταπολεμικής περιόδου, ρευστοποιώντας σε μηδενική τιμή το μείζον μέρος των μέσων παραγωγής της πρώην ΛΔΓ. Οι παραγωγικές αυτές μονάδες έκλεισαν ή πουλήθηκαν για λίγα σεντς σε δυτικούς επιχειρηματίες ; οι δε ενέργειες της Treuhand ήταν τόσο αποτρόπαιες που τα στελέχη της, μετά τη δολοφονία του πρώτου προέδρου της, ζήτησαν και έλαβαν ένοπλη προστασία, όσο και πλήρες δικαστικό άσυλο για τα χρόνια που ακολούθησαν το κλείσιμό της.]

Επιπροσθέτως ας σημειωθεί πως ο αριθμός των παράνομων μεταναστών στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει κάθε όριο, προσθέτοντας ένα ολόκληρο πρόβλημα… στο λεγόμενο τρέχον “ελληνικό” ζήτημα της κρίσης. Στο ίδιο διάστημα, η οικονομία καθίσταται όλο και λιγότερο παραγωγική, το μικρομεσαίο εμπόριο μειώθηκε κατά 40%, η γεωργία συρρικνώθηκε κατά 30% και η κτηνοτροφία σχεδόν κατά 50%, μια φθίνουσα διαδικασία που συντελέστηκε σε μόλις δέκα χρόνια από το 2012.

Χωρίς να παραλείπουμε την ταυτόχρονη έκρηξη της εγκληματικότητας κάθε είδους, τόσο “χαμηλής” όσο και “υψηλής” κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Φαινόμενο που συνοδεύεται μεταξύ άλλων από την θεσμοθετημένη ανομία από την “Πολιτεία”. Όπως για παράδειγμα ανάμεσα σε τόσες άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, με την κατάργηση του καθεστώτος των Εθνικών Δρυμών που μέχρι πρότινος θεωρούνταν προστατευόμενες περιοχές NATURA-2000.

Τελευταία παρατήρηση εδώ, η ιδιωτική περιουσία επίσης εκποιείται ή και κατάσχεται λόγω χρεών, προς όφελος πολυάριθμων ξένων επενδυτών, σε μια χώρα… τοποθετημένη στον αυτόματο πιλότο καθώς λέγεται, όποια κυβέρνηση κι αν βρίσκεται στην “εξουσία”.

Άλλωστε η Ελλάδα έχει απωλέσει κάθε πραγματική κυριαρχία, έστω και σε επίπεδο φαντασιακού, ενώ παρεμπιπτόντως και σε σχέση με το 2010, το χρέος έχει διπλασιαστεί. Ωστόσο παραδόξως, μας λένε ότι η Ελλάδα δανείζεται εκ νέου από τις λεγόμενες διεθνείς αγορές “καθώς το ελληνικό κράτος δεν θα βρεθεί σε αδυναμία αποπληρωμής των εθνικών δανείων”.

Συμπέρασμα, τα διεθνή ΜΜΕ μπορούν πλέον να αγνοήσουν την Ελλάδα… όλα βαίνουν καλώς στη χώρα με τον μαζικό διεθνή ηλιοτροπικό τουρισμό, ο οποίος πλέον αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% του ΑΕΠ.

Η πρόσφατη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν μήπως σηματοδότησε πράγματι μια καμπή στις ιστορικά τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών; Έχουν ίσως αμβλυνθεί τα “θερμά σημεία” στις διμερείς σχέσεις, δηλαδή το Κυπριακό και γενικότερα οι διεκδικήσεις ως προς την ΑΟΖ στα νησιά, όσο και ευρύτερα στη Μεσόγειο;

Η μόνη εξέλιξη είναι ότι η Ελλάδα επί Μητσοτάκη, όπως άλλωστε και επί Τσίπρα, πειθαρχεί αποκλειστικώς και μέχρι κεραίας στις γεωπολιτικές ετυμηγορίες που αποφασίζονται… έξωθεν, ας πούμε εν συντομία, μεταξύ Λονδίνου, Ουάσιγκτον, Βερολίνου και Βρυξελλών. Η δε πρόσφατη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν είναι κατά τη γνώμη μου ένα επιφαινόμενο που δεν αλλάζει τίποτα, στα όσα αποτελούν εν δυνάμει ιστορικό “κεκτημένο” εις βάρος της Ελλάδας.

Δηλαδή, ούτε λίγο ούτε πολύ, πως επί της ουσίας υφίσταται κάποια “διανομή” του χώρου του Αιγαίου αλλά και της Κύπρου με τους γείτονές μας, αρχής γενομένης από το γεγονός ότι η Τουρκία παραμένει μια σε μεγάλο βαθμό κυρίαρχη χώρα και ως εκ τούτου παράγει η ίδια την γεωπολιτική της, ενώ η Ελλάδα όχι. [Σ.τ.Μ. : δείτε επίσης σχετικά το πρόσφατο άρθρο μας]

Μπορεί εδώ να σας εκπλήξω καθώς αν δεν κάνω λάθος, θα έλεγα πως τα “θερμά σημεία τριβής” των διμερών σχέσεων, δηλαδή το Κυπριακό και γενικότερα οι διεκδικήσεις του τύπου ΑΟΖ και όχι μόνον επί των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο αλλά και στη Μεσόγειο… έως τη Λιβύη, μάλλον “ψύχονται” σκοπίμως, ήδη δια της “υποβοηθούμενης” πρωτοβουλίας της Ελλάδας υπό τον Μητσοτάκη, του οποίου η οικογένεια διατηρεί άλλωστε ορισμένους δεσμούς με εκείνη των Ερντογάν στην Τουρκία.

Δύο μόνο γεγονότα αποδεικνύουν την έκταση… της παρωδίας κατά μία έννοια, των κατά τα φαινόμενα “κυρίαρχων” διμερών σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας. Πρώτον, επί Μητσοτάκη αφοπλίστηκαν τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου και όχι μόνο τα νησιά, όπως ακριβώς το “απαιτούσε” η Τουρκία, με πρόσχημα τη μεταφορά για παράδειγμα αντιαεροπορικών συστημάτων και τεθωρακισμένων στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας έτσι άμεσα το καθεστώς του Κιέβου. Το δε σχετικό υλικό πολέμου, σύμφωνα με δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου κατέληξε σε… σκραπ, καθώς η δύναμη πυρός των Ρώσων το αχρήστευε.

Έπειτα, ένα μεγάλο μέρος του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας εισάγεται από την Τουρκία, μέσω εταιρειών της γείτονος όσο και του Αζερμπαϊτζάν. Είναι δε επίσης γνωστό πως αυτές εταιρείες ελέγχονται από τον στρατηγικό πυρήνα εξουσίας στην Άγκυρα, ενώ επιπλέον, αποφέρουν μεγάλα κέρδη στους μετόχους τους.

Ταυτόχρονα, υπό το πρόσχημα του… υπαρκτού κλιματικού περιβαλλοντισμού, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έκλεισε πάνω από το 80% των λιγνιτικών θερμοηλεκτρικών μονάδων που λειτουργούσαν έως πρόσφατα στην ελληνική Μακεδονία. Αυτό το κλείσιμο είχε ως συνέπεια να γίνει η Ελλάδα πιο ευάλωτη και πλέον εξαρτημένη από ποτέ μεταπολεμικά, από την εποχή δηλαδή της Γερμανικής Κατοχής των ετών 1941-44.

Πρέπει να προσθέσω εδώ ανεκδοτολογικά, πως τα κοιτάσματα λιγνίτη που δεν εκμεταλλεύεται πλέον η Ελλάδα, εξάγονται σε χαμηλές τιμές προς όφελος για παράδειγμα της Γερμανίας, η οποία αφού υλοποίησε την “ενεργειακή της μετάβαση” δια της… ανανεώσιμης χίμαιρας των ανεμογεννητριών, επιστρέφει προφανώς στον άνθρακα για να παράξει επειγόντως μέρος της ηλεκτρικής της ενέργειας.

Πόσο σημαντικές είναι οι σχέσεις με το Ισραήλ, τις οποίες οι κυβερνήσεις της Αθήνας ενισχύουν όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, ενώ η Ελλάδα ήταν μια από τις τελευταίες χώρες που αναγνώρισε το ισραηλινό κράτος κατά τη δεκαετία του 1990; Και τι θα μπορούσε να αλλάξει σήμερα, με την κλιμάκωση της βίας στη Μέση Ανατολή;

Εδώ πρακτικά ισχύει ακριβώς ότι και με τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Οι σχέσεις με το Ισραήλ, που σίγουρα οι κυβερνήσεις της Αθήνας ενισχύουν όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, διέπονται από την ίδια λογική των διεθνών σχέσεων μιας Ελλάδας, ως χώρας υπό εποπτεία, τόσο οικονομική όσο και γεωπολιτική.

Και υπό αυτές τις συνθήκες, δεν νομίζω πως η σημερινή κλιμάκωση της βίας στη Μέση Ανατολή θα αλλάξει κάτι. Ωστόσο, οι κάποιες αντιδράσεις στην Ελλάδα προέρχονται μερικές φορές από την κοινωνία και την κοινή γνώμη, η οποία δεν ακολουθεί απαραίτητα τους ηγέτες “της”. Και μάλιστα από μέρος του στρατού, έστω κι από ένα μικρό μειοψηφικό κομμάτι.

Έτσι, ο ελληνικός Τύπος, αν και υπό τον ευρύ έλεγχο… της πολιτικής εξουσίας, αποκαλύπτει πως 17 ή 18 άνδρες που υπηρετούσαν στη φρεγάτα ΥΔΡΑ (το πλοίο… χρονολογείται από τη δεκαετία του 1990 και είναι ως γνωστόν ευάλωτο), παραιτήθηκαν καθώς η διοίκησή τους, έπειτα από πολιτική απόφαση της “ελληνικής” κυβέρνησης, σκοπεύει να στείλει την ΥΔΡΑ στην Ερυθρά Θάλασσα. Προφανώς πρόκειται για μια μορφή ανταρσίας “χαμηλής τάσης” και για να την αντιμετωπίσει, η στρατιωτική ηγεσία αναζητά… αντικαταστάτες, ελαχιστοποιώντας το θέμα [Σ.τ.Μ.: προκειμένου να συμμετάσχει στην επιχείρηση προστασίας εμπορικών πλοίων από τις επιθέσεις των Χούθι].

Τι ρόλο μπορεί να παίξουν οι πολιτισμικοί και θρησκευτικοί δεσμοί του ελληνικού λαού με την Ορθόδοξη Ρωσία στη διαμόρφωση των σχέσεων της Ελλάδας με τους γείτονές της και την ΕΕ; Θα αναγκαστούν ίσως κάποτε οι Έλληνες να “επιλέξουν στρατόπεδο”, όπως φαίνεται να συμβαίνει στη γειτονική Σερβία, η οποία κλίνει για την ώρα προς τη μη επιλογή;

Πρέπει πρώτα να ανατρέξουμε στο ιστορικό γεγονός του εκχριστιανισμού των Ρώσων, που έλαβε χώρα από τους Βυζαντινούς μεταξύ 987 και 989 υπό τον Βασίλειο Β’, μια Αυτοκρατορία που σε μεγάλο βαθμό είχε ήδη εξελληνιστεί. Περιττό να πούμε ότι αυτός ο εκχριστιανισμός, αποτελεί γεγονός παγκόσμιας σημασίας. Πράγμα που δεν σημαίνει ότι οι σχέσεις μεταξύ των Ρώσων και της Κωνσταντινούπολης ήταν πάντα αρμονικές. Ο Ρώσος ηγέτης Βλαντιμίρ χαρακτηρίζεται μάλιστα αρκετά θρασύς στις διαπραγματεύσεις του με τους Βυζαντινούς ως προς τον εκχριστιανισμό του λαού του.

Ωστόσο, η αποστολή 6.000 Ρώσων, οι οποίοι πολέμησαν υπό τον Βασίλειο Β’ εναντίον των συνωμοτών της Αυλής του, άλλαξε την κατάσταση. Η αδερφή του Βασιλείου, η πριγκίπισσα Άννα, σε ηλικία 25-26 ετών, παρά τις αρχικές της αντιρρήσεις και παρά το γεγονός ότι “ουδέποτε έως τότε βυζαντινή πριγκίπισσα παντρεύτηκε κάποιον ξένο”, τελικά εκείνη νυμφεύθηκε τον Βλαδίμηρο. Είναι αυτονόητο πως εκείνος έλαβε το ανατολικό χριστιανικό βάπτισμα, καθώς αμέσως μετά βαπτίστηκε και ο λαός του, στα νερά του Δνείπερου.

Έτσι, οι δεσμοί μεταξύ Ρώσων και Βυζαντίου, μεταξύ επί της ουσίας Ρώσων και Ελλήνων, αρχής γενομένης από τους Έλληνες της Διασποράς, συνεπάγονται προφανείς σχέσεις πολλών αιώνων, δηλαδή στη μακρά καθώς λέμε ιστορική διάρκεια. Πρέπει εδώ να γίνει επίσης αντιληπτό πως με την πτώση του Βυζαντίου και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453, πολλοί Έλληνες κατέφυγαν στα ρωσικά εδάφη κι εκεί, έτυχαν ευμενούς υποδοχής όσο και αποδοχής από τους Ρώσους.

Τέλος, η σύγχρονη Ελλάδα οφείλει επίσης την ύπαρξή της στη Συνθήκη της Αδριανούπολης του 1829, η οποία υπογράφηκε μεταξύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ρωσίας, δίνοντας τέλος σε μια σύγκρουση που ξεκίνησε το 1828 μεταξύ των δύο Δυνάμεων.

Τότε, το ελληνικό ζήτημα συμπεριλήφθηκε με εντολή του Τσάρου και με επιμονή του Ρώσου αρχιστράτηγου Hans Karl von Diebitsch – αξιωματικού γερμανικής καταγωγής στην υπηρεσία της Ρωσίας από το 1801. Και τούτο διότι η Συνθήκη αυτή όχι μόνο επισφράγισε τη νίκη της Ρωσίας στον Ρώσο-τουρκικό πόλεμο του 1828-1829, αλλά και έθεσε τον θεμέλιο λίθο της διεθνούς αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους.

Ωστόσο το 1831, με τη δολοφονία του πρώτου Κυβερνήτη των Ελλήνων Ιωάννη Καποδίστρια έμπροσθεν της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο, το νέο μικρό κράτος… καθίσταται πλέον υπό τον πλήρη αγγλικό έλεγχο, μετά… από σχεδόν δέκα χρόνια αγώνα για την Ανεξαρτησία των Ελλήνων επαναστατών του 1821. Ας σημειωθεί επιπροσθέτως, πως ο Ιωάννης Καποδίστριας ως μέγας διπλωμάτης της εποχής του, υπηρέτησε τα ρωσικά και ελληνικά συμφέροντα από το αξίωμα του υπουργού Εξωτερικών του Τσάρου Αλέξανδρου Α’, από το 1816 έως το 1822.

Η ιστορική ακολουθία ήταν επομένως προβλέψιμη. Υπό από το αγγλοσαξονικό “ποιμνιοστάσιο”, σε συνδυασμό με τον έλεγχο της ΕΕ, τον οποίο επιδεινώνει η πανταχού παρουσία της Τρόικας από τη δεκαετία του 2010 και βεβαίως εκείνη του ΝΑΤΟ, οι πολιτισμικοί και ομόδοξοι δεσμοί με το ρωσικό έθνος δεν δύνανται πλέον να μεταβάλλουν την τρέχουσα κατάσταση.

Επιπλέον, από τα χρόνια της Τρόικας, κι αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο, οι σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας επιδεινώνονται γοργά και σταθερά όσο ποτέ άλλοτε, ακόμη και κατά την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης όταν ταυτόχρονα η Ελλάδα τελούσε υπό το καθεστώς των Συνταγματαρχών.

Για παράδειγμα, όταν τον Φεβρουάριο του 2018, ο Ρώσος Πρέσβης στην Αθήνα Αντρέι Μάσλοφ έλαβε, κατά τη διάρκεια τελετής στην πρεσβεία της χώρας του, τον τίτλο του Επίτιμου Διδάκτορα που απονεμήθηκε στον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν από το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, η υποδοχή των Ρώσων απέναντι στους Έλληνες καθηγητές δεν ξέφυγαν της τυπικής αλλά ψυχρής διακριτικότητας.

Ήδη άλλωστε από το 2017, οι ελληνορωσικές σχέσεις βρίσκονταν σε περιδίνηση, δεδομένου ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε μόλις απελάσει σημαντικό αριθμό Ρώσων διπλωματών. Περιττό να αναφερθεί πως ταυτοχρόνως, η στιβαρή διπλωματία της Άγκυρας έσπευσε να εκμεταλλευτεί την πλήρη εξάλειψη της ελληνικής διπλωματίας… από τα ραντάρ της Μόσχας.

Τέλος, το παρόν γεωπολιτικό πλαίσιο από τον Φεβρουάριο του 2022, έχει ριζοσπαστικοποιήσει την “απόρριψη των Ρώσων” μεταξύ των κυβερνώντων της Αθήνας, αλλά σε αντίθεση με τη Σερβία, η Ελλάδα ανήκει προφανώς… ψυχή τε και σώματι στο ΝΑΤΟ. Έτσι, το ζήτημα της “επιλογής στρατοπέδου” για τους Έλληνες δεν τίθεται, εκτός ίσως στην περίπτωση μιας συντριπτικής νίκης της Ρωσίας και των συμμάχων της επί του Δυτικού συνασπισμού, μιας Δύσης άλλωστε σε φάση αποσύνθεσης, ήδη πολιτισμικής.

Πριν από μερικά χρόνια, αναφερθήκατε σε μια κινητοποίηση της τότε κυβέρνησης Τσίπρα, η οποία έδινε στους επαγγελματίες αλιείς ένα χρηματικό ποσό για να καταστρέψουν τα σκάφη τους (και να αλλάξουν επάγγελμα). Σήμερα, παρόμοιες εκστρατείες φαίνεται να εγκαινιάζονται στην Ιταλία και αλλού (Ολλανδία, Γερμανία), όπου δίνονται χρήματα στους αγρότες για να παύσουν τη δραστηριότητά τους. Σε ποιο βαθμό αυτές οι πρωτοβουλίες στην Ελλάδα, έχουν επηρεάσει τη σταδιακή εγκατάλειψη των παραδοσιακών τρόπων ζωής και τη φτωχοποίηση της χώρας;

Αυτή η εκστρατεία υπό τον Τσίπρα είχε εντολοδόχο την Ευρωπαϊκή Ένωση και από αυτή την άποψη, η… Ελλάδα αναγνωρίστηκε και πάλι ως “προπομπός” της λεγόμενης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Για να είμαστε ειλικρινείς, ας σημειώσουμε πως ό,τι απέμενε από τους παραδοσιακούς τρόπους του λαϊκού βίου, είχε ήδη εκφυλισθεί ήδη, τότε που η Ελλάδα εντάχθηκε στην ΕΟΚ, κατά τη δεκαετία του 1980.

Ο ελληνικός αγροτικός κόσμος προσδιορίζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό ως μειοψηφία, η ύπαιθρος της χώρας – όσον αφορά τα χωριά, έχει χάσει σχεδόν τους μισούς κατοίκους της μεταξύ των ετών 2000 και 2020, και όσον αφορά τους ορεινούς οικισμούς, η συρρίκνωση του πληθυσμού συχνά ξεπερνά το 80 % των κατοίκων τους. Όλοι αυτοί οι Έλληνες οι ανήκοντες στις… “εν ζωή παραγωγικές δυνάμεις του έθνους” όπως έλεγαν κάποτε, χάθηκαν από την ύπαιθρο. Και φυσικά, όλα εκείνα τα πρόσφατα άνωθεν μέτρα δεν πρόσθεσαν παρά μόνο την καταστροφή.

Αυτός ο ίδιος αγροτικός κόσμος, αφού πρώτα εξαθλιώνεται, ταυτόχρονα “καταδιώκεται” από την εξουσία των Αθηνών, αν και στην πραγματικότητα ο γενικότερος σχεδιασμός επιβάλλεται από τις Βρυξέλλες. Είναι και τούτο μέρος της “μετάλλαξης” της χώρας, μια διαδικασία σχεδιασμένη άλλωστε για να οδηγήσει ως το τέλος, εκείνο της Ατζέντας 2030, για να παραμείνουμε μόνο στα… θεμελιώδη της “δικής μας” δυτικότροπης “Νεωτερικότητας”.

Και κάθε δε ευκαιρία, αποτελεί έναυσμα για αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία, κατά την εφαρμογή της προαναφερθείσας ατζέντας. Για να διευκρινίσω την άποψή μου, αρκεί να αναφέρω τις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν τη γη των προγόνων μου, τη Θεσσαλία, τον Σεπτέμβριο του 2023. Η κυβέρνηση της Αθήνας σχεδιάζει την εγκατάλειψη ενός ορισμένου αριθμού χωριών και συνεπώς χιλιάδες εκτάρια καλλιεργούμενης γης… προς όφελος του μεγαλύτερου φωτοβολταϊκού πάρκου που θα δημιουργηθεί στην Ευρώπη σε αυτή ακριβώς τη θεσσαλική γη, που σίγουρα θα παραμείνει δυνητικά πλημμυρισμένη.

Δεν είναι τυχαίο πως οι υποστηρικτές του έργου, οι οποίοι πλαισιώνουν συγχρόνως την κυβέρνηση Μητσοτάκη, πρότειναν να εγκατασταθούν οι ηλιακοί συλλέκτες σε ύψος 6 μέτρων από το έδαφος, προφανώς μια… πρωτοτυπία του είδους, τουλάχιστον στην Ελλάδα.

Παρεμπιπτόντως, οι κάτοικοι στην πλημμυρισμένη Θεσσαλία φτωχοποιούνται περισσότερο, όπως οι συγγενείς μου για παράδειγμα στον Παλαμά Καρδίτσας, οι οποίοι θα λαμβάνουν κάποια βοήθεια από την Αθήνα μόνο στο βαθμό που θα αποδέχονται και θα συμμορφώνονται με τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν “από τα πάνω”.

Θα έλεγα λοιπόν πως οι αντίστοιχες “εκστρατείες” που φαίνεται να ξεκινούν στην Ιταλία και αλλού στην ΕΕ, βαίνουν όλες προς την ίδια και μοναδική κατεύθυνση.

Σε αναλογία με την προηγούμενη ερώτηση, σε ποιο βαθμό πιστεύετε πως η διατήρηση μιας ζωντανής όσο και τρέχουσας επίγνωσης της καταγωγής και των ιδιαιτεροτήτων (σε όλες τις αντίστοιχες μορφές και παραδόσεις) στους διαφορετικούς ευρωπαϊκούς λαούς, μπορεί ακόμα να αποτρέψει την παράνοια των παγκοσμιοποιητικών ελίτ σε θεμελιώδη ζητήματα, τα οποία όμως επηρεάζουν τα ίδια τα υποδείγματα της κοινής ζωής για τους πολλούς (διατροφή, οικογένεια, πολιτισμός, θρησκεία κ.λπ.); Πώς εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο η τρέχουσα δραστηριότητά σας, αυτή της πολιτισμικής συνοδείας ταξιδιωτών μέσω της “άγνωστης Ελλάδας”, ει δυνατόν μακράν του μαζικού τουρισμού;

Κατά μία έννοια ναι, η αποτροπή είναι ίσως εφικτή αλλά υπό την προϋπόθεση πολλών όσο και… επίμοχθων συνθηκών. Πρώτον, οφείλουμε να αναρωτηθούμε σε ποιο βαθμό παραμένει επαρκώς λειτουργική η ζωντανή επίγνωση των καταβολών και ιδιαιτεροτήτων μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών λαών, ή ακριβέστερα, μεταξύ των λαών που συμβιώνουν υπό το… “κοινό κεκτημένο” της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πρόκειται για ένα ερώτημα δίχως προφανή απάντηση, η οποία άλλωστε μπορεί ακόμη και να διαφέρει από τον ένα λαό στον άλλο. Ωστόσο, αν και τίποτα δεν έχει ακόμη χαθεί ολοκληρωτικά, πλην όμως, πρέπει να παραδεχτούμε πως το παραδοσιακό πολιτισμικό κριτήριο μεταξύ των Ευρωπαίων, συμπεριλαμβανομένων των τεχνοτροπιών και των εθίμων, πλέον δεν υφίσταται. Απέχουμε θα έλεγα άλλωστε ήδη αρκετά κι από εκείνον τον πρώτο καιρό των μουσείων λαϊκής τέχνης και παράδοσης.

Ό,τι προέρχεται από την παράδοση, θα έλεγα πως ωστόσο συμμετέχει στη σημερινή νεωτερικότητα, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές, έστω και υπό κάποια λανθάνουσα συμπεριφορά, ή ενίοτε προφανή. Στα πλαίσια της μεθόδου την οποία κάποτε αποκαλούσαν οι εθνολόγοι με εξόφθαλμη… αυταρέσκεια, “συμμετοχική παρατήρηση” και υπό μια ευρύτερη έννοια, στο σημερινό πεδίο της περιήγησης, παραμένει εφικτό για τον ταξιδευτή να κατανοήσει όσα παρατηρεί κάπως βαθύτερα, υπό την προϋπόθεση φυσικά να υποβοηθηθεί κάπως… στο βλέμμα σου.

Αυτό είναι άλλωστε το νόημα που αποδίδω στον τρόπο μου να συστήνω την κάπως ασυνήθιστη ακόμα Ελλάδα, στους συμμετέχοντες του ταξιδιωτικού μου επινοήματος, του Grèce Autrement [“Η Ελλάδα διαφορετικά”]. Προσωπικά λοιπόν, συνοδεύω πάντα τους συμμετέχοντες, βοηθώντας τους να εκτιμήσουν και να κατανοήσουν σε βάθος χώρου, χρόνου και ιστορικής διάρκειας τα όσα βλέπουν. Με ευχάριστο και ενίοτε διασκεδαστικό τρόπο, ενθαρρύνω τους συμμετέχοντες στο να υιοθετήσουν μια διαφορετική, ανήσυχη, όσο και καινοτόμο οπτική γωνία.

Η δέσμευση του Grèce Autrement συνίσταται στο να προσφέρει στον επισκέπτη προνομιακή θα έλεγα πρόσβαση στην Ελλάδα, αντάξια γιατί όχι, του κάλλους αλλά και του πολιτισμικού βάθους προς “ανακάλυψη”. Τέλος, μέσω της εμπειρίας της επαφής με την ελληνική πραγματικότητα, ευνοώ πάντοτε τους φορείς της τοπικής οικονομίας.

Για να δώσω ένα παράδειγμα, όταν κατευθύνω τους συμμετέχοντές μου στη Θεσσαλία, πέρα από τα περίφημα Μετέωρα, παραμένουμε στην ευρύτερη περιοχή και δεν αναχωρούμε όπως πράττει μετά την επίσκεψη των Μονών, το 99% των… τουριστών.

Παραμένουμε λοιπόν, διασχίζοντας για παράδειγμα τα χωριά της Πίνδου εν μέσω φυσικού κάλλους όπως προαναφέρθηκε, δίχως να παραλείψουμε την ιστορία, συνήθως σύγχρονη σε τούτα τα μέρη, καθώς ανάμεσα στα άλλα, αναφερόμαστε στη μοίρα των άτυχων Ιταλών στρατιωτών της Μεραρχίας Pinerolo των ετών 1943-44.

Αντίστοιχα διενεργώ και δια μέσω του ιστολογίου greekcity.fr, το οποίο άπτεται πολλών ιστορικών και πολιτισμικών θεμάτων, καθώς συνδέονται δυνητικά με την “ασυνήθιστη Ελλάδα”, πέρα από τα χιλιοπερπατημένα μονοπάτια.

Υπό αυτή την έννοια, οι ιδιαιτερότητες του παρελθόντος αλλά και οι ενίοτε παρούσες, ως επιβιώματα στον πολιτισμό, στα έθιμα, ακόμη και στη γαστρονομία των σημερινών Ελλήνων, γίνονται έτσι… προσπελάσιμες στους επισκέπτες κι όχι μόνον προς κατανάλωση.

Ένα άλλο παράδειγμα, μεταξύ άλλων, όταν επισκέπτομαι τα αντίστοιχα χωριά των οικογενειών μου στη Δυτική Θεσσαλία, όχι και τόσο μακριά από τα Μετέωρα, εξηγώ στους συμμετέχοντες ότι πρόκειται όντως εδώ, για όσα ορίζουμε ως “τυπικά ελληνικά χωριά”.

Δεν υπάρχει εδώ τίποτα βεβαίως από τα λευκά σπίτια των Κυκλάδων εκτός από το ότι στη Δυτική Θεσσαλία το “τυπικό”, είναι ακριβώς αυτό που παραμένει ενεργό και ζωντανό ως μέρος μιας κάπως έστω πολυσχιδούς οικονομίας στα πλαίσια της σημερινής νεωτερικότητας, συμπεριλαμβανομένης και της “ελληνικής” κρίσης. Μια Ελλάδα λοιπόν πραγματική, με τις χάρες της αλλά και με τα προβλήματά της.

Τούτο λοιπόν, σε αντίθεση με τις Κυκλάδες, όπου η οικονομία είναι κατά 95% συνδεδεμένη με τον παμφάγο μαζικό τουρισμό, καθώς πίσω από την Καρτ Ποστάλ των ασβεστωμένων σπιτιών και του απέραντου γαλάζιου… ενδημεί το μέγα κενό, που παραμένει αυτούσιο, όποιος κι αν είναι ο τουριστικός προορισμός αυτού του είδους, στην Ελλάδα όπως και παντού.

Κατά την τελευταία σας δημόσια ομιλία στην Ιταλία, είχατε δηλώσει: “Για μένα, η Ιταλία μοιάζει με την Ελλάδα πριν από τέσσερα χρόνια”. Υπάρχουν πτυχές της Ελλάδας σήμερα που θα θέλατε να παρουσιάσετε στο ιταλικό κοινό, γιατί πιστεύετε ότι θα γίνουν πραγματικότητα για εμάς τους Ιταλούς στο εγγύς μέλλον;

Θα προτιμούσα να μην διακινδυνεύω πλέον προφητείες… παρόλο που πολλές από εκείνες των λίγο παλαιότερων ετών, συγκροτούν πλέον την οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα των χωρών μας. Εν ολίγοις, θα έλεγα πως η υποδούλωση υπό το χρέος, ενίοτε επαυξημένο, υποδούλωση άλλωστε συχνά ενορχηστρωμένη, αποτελεί μια εν μέρει κοινή πραγματικότητα, για πολλές από τις χώρες του… απέραντου κόσμου μας, και πρώτα απ’ όλα, εκείνες που αποτελούν τον κύκλο των χαμένων κυριαρχιών, στη δίνη των πολυεθνικών οικονομικών οργανισμών ήδη στη Δύση. Πολυεθνικών λοιπόν οργανισμών, όπως μάθαμε να τους προσδιορίζουμε, για να μην πω σκοπίμως μετα-εθνικών.

Αυτό που βλέπω στην Ελλάδα μετά από 14 χρόνια… της λεγόμενης “κρίσης χρέους”, είναι πως εκτός από την εν μέρει εξαθλίωση της χώρας, με λίγα λόγια την καταστροφή μεγάλου τμήματος της μεσαίας τάξης της, αυτό που απουσιάζει πλέον τώρα, είναι οι γυναίκες και οι άνδρες της χώρας, ικανοί να εφεύρουν, να εργάζονται όπου είναι απαραίτητο κι όσο είναι απαραίτητο. Ικανοί ακόμα και να οραματισθούν το μέλλον.

Έπειτα από μια στιγμή εξέγερσης μεταξύ των ετών 2010-15, υπήρξε η “λύση” που προωθήθηκε εντέχνως ως πολιτική μέσω των εκλογών, με τον ΣΥΡΙΖΑ συγκεκριμένα, καθώς μετά την προγραμματισμένη “προδοσία” του, επέστρεψε η δεξιά, ή μάλλον η υποτιθέμενη “δεξιά” υπό τον Μητσοτάκη..

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, τα πολιτικά κόμματα που αντιπροσωπεύουν το 80% των ψήφων, με σχεδόν 50% αποχή λόγω έλλειψης επιλογής στην πραγματικότητα, είναι όλα τους φορείς της ιδεοληψίας του Γουοκισμού [Wokism], όπως παντού στη Δύση. Κατά σειρά… εμφανίσεως, πρόκειται για το “δεξιό” κόμμα της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία, για το ΠΑΣΟΚ των “σοσιαλιστών” και για τον ΣΥΡΙΖΑ της “αριστεράς”, αυτής που μερικές φορές αναφέρεται ακόμα ως “ριζοσπαστική”, δηλαδή… για γέλια.

Η έλλειψη επιλογής που επιβάλλεται στην πραγματικότητα, η απώλεια της έμπρακτης, της απτής αλλά και της συμβολικής χώρας, όλα τούτα συνοδεύονται από μια πρωτοφανή εγκληματικότητα στην ελλαδική κοινωνία, η οποία έχει γίνει έως και αυτοφαγική, αν ληφθούν υπόψη οι πολυάριθμες δολοφονίες, τόσο μεταξύ Ελλήνων όσο και μεταξύ των “ξένων μας”. Ίσως τα πράγματα να οδηγούνται πλέον σε μια σχεδόν απαθή κατάσταση, τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και στα πεζοδρόμια.

Κάποιοι στην Ελλάδα ισχυρίζονται πως η φλόγα σιγοκαίει κάτω από τη φαινομενική νοσηρή ηρεμία που επικρατεί στη χώρα, δυστυχώς δεν είμαι σε θέση να πω το ίδιο με βάση τις δικές μου παρατηρήσεις. Ελπίζω μόνο να κάνω λάθος.

Σε κάθε περίπτωση, η υλική και ηθική καταστροφή των όρων επιβίωσης ενός έθνους μπορεί μερικές φορές να αποβεί μοιραία, έστω και μακροπρόθεσμα. Αυτό ονομάζεται ειδάλλως “μετάλλαξη”, ή για να χρησιμοποιήσουμε μια άλλη εξαιρετικώς ελληνική έννοια από την Αρχαιότητα, είναι η Ύβρις. Είναι γεγονός πως για τους Αρχαίους, η Ύβρις θα μπορούσε ενδεχομένως να τιμωρηθεί από τη Νέμεση, κοντολογίς ως εκδίκηση για τα κοσμικά όρια τα οποία οι άνθρωποι και τα πολιτικά τους καθεστώτα υπερκέρασαν υπό μια ευρύτερη έννοια.

Ή διαφορετικά, για να θυμηθώ ίσως κάτι από “Τα εις εαυτόν”, έργο που γράφτηκε στα ελληνικά μεταξύ 170 και 180 της χρονολογίας μας από τον Αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, “να λοιπόν που υπάρχει κάτι μεγαλύτερο και σοφότερο από το ανθρώπινο, και είναι καλό να μην ξεχάσουμε πως η Ύβρις δεν μένει ατιμώρητη, αυτό δηλαδή το ολίσθημα προς την ανθρώπινη υπερβολή που πάντα τελειώνει άσχημα”…

Εν ολίγοις, αυτό θα ήθελα να πω, ή μάλλον να υπενθυμίσω, στους Ιταλούς φίλους μας.

* Φωτογραφία εξωφύλλου: Ελληνικό στερεότυπο. Οι Εύζωνες, Αθήνα 2023